مصاحبه مدیریتی چیست؟
مصاحبه مدیریتی یا مصاحبه با مدیر در سازمان از چالش‌های جالب در منابع انسانی است؛ زیرا در اکثر اوقات، مدیری که درحال استخدام برای مجموعه هستیم، از کارشناس و مدیر جذب و استخدام باتجربه‌تر است. علاوه‌بر این، معمولاً یکی از وظایف اصلی مدیر در سازمان، تیم سازی و استخدام است و در حوزه تخصصی خود، بسیار مسلط‌تر از فرد مصاحبه‌گر برخورد می‌کند. همچنین کارشناس جذب و استخدام می‌داند که درصورت استخدام در سازمان، همان مدیر قرار است از فردا به او کارهای جدید محول کند و بر کارهای او نظارت خواهد کرد (کاندید‌های معرفی شده از طرف این واحد را ریجکت یا تأیید می‌کند.).
همه این‌ها باعث می‌شود که فرایند مصاحبه مدیریتی با سطوح ارشد در سازمان، با چالش روبه‌رو شود. به‌طور کلی، می‌دانیم که فرایند جذب و استخدام نیروی انسانی به‌عنوان یکی از استراتژیک‌ترین قسمت‌های مجموعه شناخته می‌شود؛ به طوری که مکنزی در تحقیقی اعلام کرده‌است که استخدام درست می‌تواند منابع انسانی را در سازمان تا هشت برابر خلاق‌تر کند. این درحالی است که استخدام‌ها در سازمان معمولاً تحت محدودیت شدید زمانی انجام می‌شود و ما به‌دنبال ایجاد یک رابطه بلندمدت سالم در تنها چند جلسه کوتاه گفتگو هستیم. در این مقاله مصاحبه مدیریتی در سیمپل اچ آر تمام زیروبم مصاحبه با مدیر را به شما آموزش می‌دهیم اما پیش از آن پیشنهاد می‌کنیم که مقاله چگونه مصاحبه کنیم را مطالعه نمایید. فرآیند مصاحبه، یکی از بخش‌های مهم در جذب و استخدام است که ما برای یادگیری بهتر این مسیر، در دوره جذب و استخدام شما را راهنمایی کرده‌ایم.
مهم ترین شایستگی مصاحبه مدیریتی در استخدام مدیران چیست؟
معمولاً مصاحبه مدیریتی به‌صورت یکسری سؤال و جواب روتین پیش می‌رود. (البته که ما در سیمپل اچ آر، یکی از محبوب‌ترین شیوه‌های انجام مصاحبه که مصاحبه شایستگی محور است را معرفی کردیم و نحوه برگزاری آن را به‌طور کامل شرح دادیم که پیشنهاد می‌کنیم از اینجا نگاهی به آن داشته باشید.) اما فرض کنید که تنها یک شایستگی (یا مهارت) را می‌توانید در استخدام مدیر بسنجید؛ آن شایستگی را چه چیزی انتخاب می‌کنید؟ مهارت کار گروهی، تیم سازی، گزارش‌گیری یا تحلیل‌گری؟
براساس تحقیق دانشگاه هاروارد، پیشنهاد شده است که اگر در مصاحبه مدیریتی تنها یک شایستگی را در مدیران می‌توانید بسنجید، آن شایستگی، «مهارت تفکر انتقادی» باشد.
مهارت تفکر انتقادی چیست؟
منظور از مهارت «تفکر انتقادی» در اینجا توانایی جمع‌آوری اطلاعات، بررسی صحت آن و ایجاد ارتباط با موضوع مطرح شده است. به عبارت ساده‌تر، تفکر انتقادی بیش از آن که به‌دنبال پاسخ دادن به سؤالات باشد، به‌دنبال شفاف‌سازی و روشن کردن خودِ سؤالات است. «تفکر انتقادی» با «تفکر خلاق» متفاوت است. در «تفکر خلاق» ما به‌دنبال خلق ایده‌های جدید هستیم؛ درحالی که در «تفکر انتقادی»، ما دنبال اطلاعات، درک شرایط و تحلیل از یک موضوع هستیم.
چرا تفکر انتقادی در مصاحبه مدیریتی اهمیت دارد؟
یکی از عوامل تأثیرگذار در مصاحبه مدیریتی، دانش فنی مدیر است که در استخدام او اهمیت دارد اما هیچ تضمینی نیست که مدیر بتواند قوی‌ترین فرد فنی تیم خود باقی بماند. درواقع، با احتمال بالایی افرادی در تیم او کار می‌کنند، دانش فنی بالاتری به نسبت مدیر خواهند داشت. پس مهم‌ترین مهارت برای مدیران در تیم این نیست که همیشه «پاسخی» برای هر «مسئله» داشته باشند؛ بلکه این است بتوانند مسئله را تا جای ممکن شفاف و قابل درک کنند که اعضای تیمشان بتوانند آن را حل کنند. باهوش‌ترین افراد در تیم‌ها افرادی نیستند که بیشترین پاسخ‌ها را می‌دهند؛ بلکه افرادی هستند که بیشترین سؤال را می‌پرسند و «تفکر انتقادی» مانند زیربنا برای مهارت سوال پرسیدن عمل می‌کند
تفکر انتقادی در مصاحبه مدیریتی را چگونه بسنجیم؟
سؤالاتی سناریومحور برای سنجش تفکر انتقادی وجود دارد که شرکت‌ها از آن‌ها استفاده می‌کنند. مانند:
- اگر بهت پول کلانی برای بهبود شرایط دنیا داده بشه، چه کاری انجام می‌دی؟
- چقدر به فردی که چمن‌های خونه‌ات رو کوتاه کرده، پول پرداخت می‌کنی؟
- چطور یک باشگاه برای افراد نابینا طراحی می‌کنی؟
این قبیل سؤالات ممکن است برای شروع مکالمه و سنجیدن مهارت‌هایی مانند «سؤال پرسیدن»، «حل مسئله» و «برخورد با موقعیت غیرشفاف» مناسب باشد؛ اما برای سنجیدن «تفکر انتقادی» در مصاحبه مدیریتی اصلاً مناسب نیستند. هرچند که پیشنهاد سیمپل اچ آر استفاده از سؤالات رفتارمحور به‌جای سناریومحور است.
چه شخصی دارای تفکر انتقادی است؟
به مسابقه ۲۰ سؤالی فکر کنید؛ به سؤالات زیرکانه و دقیقی که در این گفتگو مطرح می‌شود تا به جواب برسند. فردی که در این مسابقه شرکت می‌کند، درواقع، درحال تمرین «تفکر انتقادی» است. شخصی که دارای تفکر انتقادی است، دارای ویژگی‌های زیر است:
- علاقه‌مند یادگیری
- علاقه‌مند به حل مسئله
- توانمند در شنیدن فعال
- باانگیزه
- خلاقیت بالا
- علاقه به پیشرفت
- بلندپرواز
حالا بار دیگر به تیتر قبل، تفکر انتقادی در مصاحبه مدیریتی را چگونه بسنجیم، نگاه کنید. با پرسیدن سؤالاتی مشابه سؤالات مطرح شده، کدام یک از این هفت ویژگی را می‌توان سنجید؟ چطور می‌توانیم متوجه شویم که آیا کاندید، علاقه‌ای به فرهنگ سازمانی یا محصول ما دارد؟ چطور متوجه شویم علاقه‌مند به یادگیری هست یا خیر؟ اما یک روش که بیش از دو هزار سال پیش توسعه یافته است، برای سنجش این مهارت بسیار مؤثر است. این روش توسط سقراط توسعه یافته و براساس سؤالات عمیق و تأمل‌برانگیز طراحی شده است که تمرکز آن بیشتر برروی پرسیدن سؤال است تا ارائه پاسخ که اسم این روش «مصاحبه معکوس» است،
مصاحبه معکوس چیست؟
مصاحبه معکوس در انواع مصاحبه، به‌خصوص مصاحبه مدیریتی، به‌سادگی یعنی اجازه دهید کاندید، شما را ارزیابی کند. مصاحبه معکوس یک روش جذاب برای پی‌بردن به همه اطلاعاتی است که شما برای کار کردن با کاندید نیاز دارید. انجام مصاحبه معکوس به این معنی نیست که به کاندید بگویید که او شما را مصاحبه کند؛ بلکه به این معنی‌است که یک سناریو یا چالش بیزینسی مطرح کنید و از کاندید می‌خواهید که این چالش را برای شما با پرسیدن سؤال حل کند. شما در این حالت، درحال سنجیدن مهارت «تفکر انتقادی» شخص هستید.
شاید یکی از بهترین حالت‌هایی که می‌توانید صلاحیت یک کاندید را برای موقعیت مدیریت در مصاحبه مدیریتی یا هرموقعیتی دیگری بسنجید، این است که یک چالش در حوزه کاری شخص به آن معرفی کنید. نه با هدف اینکه چالش را حل کند؛ بلکه با هدف اینکه ببینید چقدر تلاش می‌کند چالش را شفاف و قابل درک کند، چقدر تلاش می‌کند اطلاعات و آمار جمع‌آوری کند، چقدر تلاش می‌کند منافع بیزینس را در حل این مسئله ببیند.
تفاوت مصاحبه معکوس با پروژه تستی در این است که زمانی که به کاندید یک پروژه واقعی می‌دهیم تا پروژه را حل کند، این است که در پروژه تستی، ما به‌دنبال سنجیدن تنها مهارت حل مسئله شخص هستیم و احتمالاً به‌دنبال توانایی فنی شخص نیز هستیم. مانند شرایطی که یک برنامه‌نویس استخدام می‌کنیم. اما در مصاحبه معکوس، ما به‌دنبال پی‌بردن به دانش فنی شخص نیستیم؛ بلکه به‌دنبال این هستیم که متوجه شویم شخص در مواجه به مشکلات و چالش‌های مختلف، چه ملاک‌هایی را مورد سنجش قرار می‌دهد و این ملاک‌ها را از چه طریقی به‌دست می‌آورد و به‌طور کلی، مسیر ذهنی‌اش در حل مسئله چگونه است.
مصاحبه معکوس چگونه اجرا می شود؟
شما در طی مصاحبه معکوس در فرآیند مصاحبه مدیریتی با چند جنس سؤال متفاوت از طرف کاندید، که در حال حاضر او درحال سؤال پرسیدن از شماست، روبه‌رو خواهید شد:
- سؤالات آماری: سؤالاتی که توضیح تکمیلی ندارند و یک پاسخ مشخص و بدون توضیح دارند. مانند پرسیدن تعداد افراد فعال در یک واحد.
- سؤالات کوتاه: معمولاً سؤالاتی درباره گذشته شرکت یا آن چالش مطرح شده. مانند اینکه تاکنون شرکت با چنین چالشی روبه‌رو شده است یا خیر.
- سؤالات قضاوتی: سؤالاتی که معمولاً پاسخ کوتاه در مصاحبه مدیریتی دارند، اما چندین جواب داشته و نتیجه قضاوت و بررسی شخص هستند. مثل اینکه: دلیل به‌وجود آمدن این چالش در سازمان را چه می‌دانید؟
- سؤالات تحلیلی: سؤالات عمیق با پاسخ طولانی که نیاز است عمیقاً به آن‌ها فکر و پاسخ داده شود. مانند اینکه رفتار مدیر فلان واحد چگونه است؟
دانستن این دسته‌بندی سؤالات احتمالی در مصاحبه معکوس به شما کمک می‌کند که با آمادگی بیشتری در جلسه مصاحبه مدیریتی حاضر شوید. علاوه‌بر این‌ها، بتوانید از جنس سؤالاتی که کاندید از شما می‌پرسد نیز دیدگاهی داشته باشید و تحلیلی بهتر برروی جواب‌های کاندید انجام دهید. قطعاً در جلسه مصاحبه معکوس بهتر است که ترکیبی از تمام سؤالات بالا وجود داشته باشد.
مراحل مصاحبه معکوس در مصاحبه مدیریتی
برای اجرای مصاحبه معکوس بهتر است چهار مرحله زیر را طی کنید:
- ساختاربندی
در ابتدا سناریو خود را مطرح کنید و بگویید که در حل این سناریو، شما تنها منبع کاندید هستید و همه سؤالاتش را در طول ۱۰ تا ۲۰ دقیقه بعدی از شما بپرسد. در این سناریو می‌توانید در حوزه تخصصی کاندید یا یک حوزه کاملاً غیرتخصصی و نامرتبط باشد؛ اما پیشنهاد سیمپل اچ آر در مصاحبه مدیریتی، استفاده از حوزه کار تخصصی شخص است. در این مرحله، از کاندید بخواهید که تنها درباره خود مشکل و سناریو مطرح شده از شما سؤال بپرسد. سؤالاتی نظیر اینکه چرا این مشکل ایجاد شده است؟ چند وقت است که با این مشکل روبه‌رو هستند؟ حل این مسئله چقدر برایشان ضروری است؟
- درک شرایط
بعد از اینکه اطلاعات کاندید از خود مشکل کامل شد، از او بخواهید که هر سؤال دیگری که به حل این مسئله کمک می‌کند را از شما بپرسد. منظور، سؤالاتی نظیر این است که زینفعان این پروژه چه افرادی هستند؟ به چه افرادی برای حل این پروژه باید پاسخ‌گو باشم؟ قبلاً چه سخصی این پروژه را انجام داده است؟
- ترجمه
در مرحله سوم، از شخص بخواهید دیدگاهی که نسبت به مشکل و شرایط پیدا کرده است را برایتان شرح دهد و دیدگاه خودش را بیان کند. درواقع، از کاندید می‌خواهید که یافته‌هایش را در این مصاحبه مدیریتی با شما به اشتراک بگذارد.
- تصمیم‌گیری
در آخرین مرحله، از کاندید می‌خواهید که اقداماتی که بلافاصله انجام خواهد داد و همینطور تصمیماتش برای شما بگوید.
سوالات مصاحبه مدیریتی با جواب
سوالات مصاحبه مدیریتی که می‌توانید در جلسه مصاحبه بپرسید، با توجه به اینکه از شیوه مصاحبه معکوس استفاده می‌کنید، بسیار وابسته به کسب و کارتان است. اما برای مثال، چند نمونه سوالات مصاحبه مدیریتی در موقعیت‌های شغلی مدیریتی متفاوت به شرح زیر خواهد بود:
- استخدام مدیر مالی: قبل از جلسه سالانه شرکت، متوجه اختلاف حساب شدیدی در صورت‌های مالی شده‌ایم و تنها یک روز تا جلسه باقی مانده است. چطور این مشکل را حل می‌کنید؟
- استخدام مدیر دیجیتال مارکتینگ: در اوخر یک کمپین دیجیتال، عملکرد کل تیم کمتر از ۵۰ درصد تارگت‌های معین شده است. چه کاری انجام می‌دهید تا شرایط را بهبود دهید؟
- استخدام مدیر فنی: تیم فنی به‌طور مداوم از تیم فروش عقب‌تر حرکت می‌کند و نمی‌تواند پاسخ‌گوی نیاز مشتریان باشد. راهکار شما چیست؟
- استخدام مدیر فروش: نرخ NPS مجموعه در فصل گذشته با ۱۰ درصد کاهش روبه‌رو شده است. چه کاری انجام می‌دهید؟
- استخدام مدیر منابع انسانی: متوسط زمان موردنیاز برای استخدام هر نیرو بیش از ۵۰ روز است. چه کاری انجام می‌دهید؟
به سادگی، با مدیران مصاحبه کنید
مصاحبه مدیریتی و به‌طور کلی، مصاحبه با مدیران، از چالش‌های اصلی واحد منابع انسانی است. با استفاده از تکنیک مصاحبه معکوس، این فرصت را دارید تا علاوه‌بر اینکه از فشار پرسیدن سؤال از شخصی که معمولاً از شما بزرگ‌تر است رهایی یابید، این فرصت را دارید تا مهم‌ترین شایستگی مدیر را، که مهارت «تفکر انتقادی» است، بسنجید. البته موضوع اصلی سنجش تفکر انتقادی در مدیر است؛ شیوه‌های دیگری مانند مصاحبه سناریومحور نیز می‌تواند برای سنجش این توانایی کمک کند، اما روایی آن در مقایسه با مصاحبه معکوس بسیار کمتر است.
نظرات شما