عوامل فرسودگی شغلی در دورکاری چیست؟

فرسودگی شغلی در دورکاری

فرسودگی شغلی در دورکاری از موضوعاتی است که شاید برای برخی مدیران عجیب باشد. تصور اینکه پرسنل دورکار حتی بیش از پرسنلی که به صورت حضوری در سازمان کار می‌کنند، دچار فرسودگی شغلی می‌شوند، شاید کمی سخت باشد؛ اما این اتفاق درحال افتادن است. البته ما در مقاله فرسودگی شغلی، به‌صورت کلی درباره این موضوع صحبت کردیم و گفتیم که دلایل شایع بروز آن، شامل حجم کاری غیرمعقول، مشخص نبودن مرز کار و زندگی، پاداش‌های ناعادلانه، همکاران سمی و ارزش‌های نامتناسب هستند. ما در ادامه این مقاله فرسودگی شغلی در دورکاری از سیمپل اچ آر، با دیدی عمیق، ساده و کاربردی به دورکاری و دنیای پرسنل دورکار، تلاش می‌کنیم دیدگاه بهتری برای شما ایجاد کنیم تا بتوانید بهترین تصمیمات را بگیرید.

عوامل فرسودگی شغلی چیست؟

قبل از اینکه به‌دنبال دلایل مختلف فرسودگی شغلی بگردیم، بهتر است بدانیم که این اتفاق، یک پدیده در فرهنگ سازمانی است؛ نه یک مشکل در یک شخص. درواقع فرهنگ سازمانی که در آن، پرسنل دچار فرسودگی شغلی می‌شوند، جزو فرهنگ‌های «مسموم» و محیط کار سمی قرار می‌گیرد. پس مجدداً ما با تغییر فرهنگ سازمانی روبه‌رو هستیم؛ فرهنگی که باعث می‌شود افراد به خود آسیب بزنند و این وظیفه مدیر منابع انسانی سازمان است که با تشخیص نوع فرسودگی شغلی که در سازمان درحال وقوع است، آن را درمان کند.

عوامل فرسودگی شغلی در دورکاری / چرا پرسنل دورکار دچار فرسودگی می شوند؟

دلیل اول: جلسات آنلاین

دلیل اصلی فرسودگی شغلی در دورکاری ارتباطی است که این افراد با سازمان دارند. این ارتباط با سازمان در فضاهایی در مقایسه با پرسنل حضوری بسیار نزدیک‌تر می‌شود و در فضاهای دیگر بسیار دور؛ برای مثال، پرسنل دورکار در جلسات آنلاین، قسمتی از خانه و زندگی شخصی خود را با کل پرسنل به اشتراک می‌گذارند. اما همین جلسات آنلاین، یکی از عوامل ایجادکننده این فرسودگی شغلی است:

• نزدیکی بیش از اندازه: میزان تماس چشمی که در جلسات آنلاین داریم و همچنین، ابعاد صورتی که از یکدیگر می‌بینیم، غیرعادی و اذیت‌کننده است. در یک جلسه حضوری معمولی، افراد در طول جلسه به اطراف نگاه می‌کنند، به سرشانه سخن‌گو توجه می‌کنند، چای می‌خورند و به همین دلیل، فشار روانی که روی شخص صحبت‌کننده است، کمتر می‌شود.

علاوه‌بر این‌ها، زمانی که در جلسات حضوری، شخصی شروع به صحبت می‌کند، همه توجه‌ها به او جلب می‌شود و توجه‌ها از روی یکدیگر برداشته می‌شود؛ اما از دیگر عوامل ایجاد فرسودگی شغلی در دورکاری در جلسات آنلاین این است که همه افراد، این احساس را می‌گیرند که سخنران جلسه هستند و همه، همیشه درحال نگاه کردن به آنان هستند. همچنین در این نوع جلسات، وابسته به اندازه مانیتور شما، معمولاً افراد به‌دلیل اینکه صورتشان از حالت عادی بزرگ‌تر است، این احساس را می‌دهد که وارد حریم امن ما شده‌اند.

• دیدن خودمان: تصور کنید که در طول روز و در محل کارتان، وقتی مشغول به صحبت کردن، جلسه رفتن، فیدبک‌دادن و گزارش گرفتن هستید، یک آینه در دست داشته باشد و مدام تصویر خودتان را در آن ببینید. اینکه در جلسات آنلاین، افراد تصویر خودشان را به‌صورت دائم می‌بینند، بسیار اذیت‌کننده است.
• سکون: شما در طول جلسات حضوری، می‌توانید بلند شوید و برای خودتان آب بریزید. حتی می‌توانید عذرخواهی کنید و به سرویس بهداشتی بروید. اما این اتفاق در طول جلسات آنلاین به ندرت می‌افتد و معمولاً پرسنل دورکار تلاش می‌کنند کادر دوربین خود را تنظیم کنند و در طول جلسه هم از آن کادر خارج نشوند که می‌تواند برای افرادی که باید در طول روز ساعت‌ها در جلسه باشند، اذیت‌کننده باشد.
• ازبین رفتن زبان بدن: در طول جلسات حضوری، بسیاری از ارتباط‌ها بین افراد با حرکات بدن انجام می‌شود؛ با یک حرکت کوچک ابرو، حرکت کوتاه لب یا حرکت سرشانه. اما در طول جلسات آنلاین برای بدیهی‌ترین حرکات زبان بدن مثل تأیید کردن، باید حرکت بدن تشدید شود تا در تصویر به خوبی نمایش داده شود.

همچنین یکی از عوامل فرسودگی شغلی در دورکاری این است که افراد حاضر در این جلسات نیز باید توجه خود را چندین برابر بیشتر کنند تا متوجه حالات و زبان بدن همکاران خود شوند که این موضوع می‌تواند مشکلات ارتباطی فراوانی را ایجاد کند؛ زیرا آنان معمولاً تنها صورت یکدیگر را می‌بینند.

دلیل دوم: فشار روانی

دومین دلیل فرسودگی شغلی در دورکاری، فشار روانی است. وقتی پرسنل به‌صورت حضوری سرکار می‌روند، می‌توانند در زمان مشخص در طول روز به ناهار خوردن، استراحت کردن یا حتی صحبت کردن با همکار بپردازند؛ اما این کار در زمانی که افراد به‌صورت دورکاری مشغول به فعالیت هستند، امکان‌پذیر نیست. ساعات و نحوه تمرکزی که افراد در طول روز برروی کارشان متمرکز می‌شوند، یکی از راه‌هایی است که نشان دهند برای کارشان ارزش قائل هستند و تلاش فراوانی برای آن انجام می‌دهد؛ اما این راه در دورکاری به‌صورت کامل ازبین می‌رود، زمان استراحت، خانواده و کار با یکدیگر ترکیب می‌شود و این عدم وجود مرز مشخص بین کار و زندگی شخصی، شرایط را دشوار کرده و باعث ایجاد فرسودگی شغلی در دورکاری می‌شود.

علاوه‌بر این‌ها، در شرایط کار حضوری، شما حداقل از نظر فیزیکی، غروب به‌صورت کامل از محل کارتان جدا شده‌اید؛ اما در محیط آنلاین، شما برای اینکه توجه و تعلق سازمانی خود را نشان دهید، ساعات بسیار طولانی‌تر کار می‌کنند و به خود آسیب‌ می‌زنید.

دلیل سوم: کار زیاد

وقتی پرسنل به‌صورت دورکاری فعالیت می‌کنند، زمان‌های پرت زیادی از کار آن‌ها برداشته می‌شود و زمان به مراتب بیشتر و با کیفیت‌تری را برای کار خود در اختیار خواهند داشت؛ اما وجود آن صحبت‌های کوتاه در بین روز و حواس‌پرتی‌های مختلف، عاملی است که در محیط دفتر، فشار کار اذیت‌کننده نشود و افراد بتوانند با استفاده از قدرت اجتماعی که وجود دارد، استرس خود را کاهش دهند. اما در پرسنل دورکار، افراد صرفاً برروی انجام کار متمرکز هستند و برای مثال، یک شخص دورکار، تماس تصویری با همکار خود ندارد که صرفاً باهم صحبت کنند؛ بلکه تماس می‌گیرند تا کاری انجام دهند. این تغییر در روال کاری می‌تواند فشار زیادی را برروی آنان وارد کند و باعث ایجاد فرسودگی شغلی در دورکاری شود. همچنین ما در مقاله استرس در محیط کار به راه‌های مدیریت استرس کاری پرداخته‌ایم که پیشنهاد می‌کنیم حتماً آن را مطالعه نمایید.

انواع فرسودگی شغلی در دورکاری

تصوری که درباره فرسودگی شغلی وجود دارد، بیشتر شرایطی را نشان می‌دهد که شخصی با حجم کار زیادی روبه‌رو است و دچار خستگی می‌شوند؛ اما فرسودگی شغلی چندین مدل مختلف دارد که در ادامه به بررسی سه مدل اصلی آن، که معمولاً پرسنل دورکار با آن درگیر هستند، می‌پردازیم. البته این سه مورد معرفی‌شده، محدود به پرسنل دورکار نمی‌شود و در محیط کار حضوری نیز ممکن است رخ دهد:

• فرسودگی از حجم کار: منظور از فرسودگی از حجم کار، همان تصور رایج درباره فرسودگی شغلی است. در سازمان‌هایی که فرهنگ‌های کاری ناسالم دارند، این اتفاق بیشتر می‌افتد که تنها ملاک پیشرفت، حجم کاری است که افراد درحال انجام دادن هستند. در این نوع فرسودگی شغلی در دورکاری ، فرد دچار خستگی شدید ذهنی و فیزیکی می‌شود و معمولاً افرادی دچار این اتفاق می‌شوند که بیشتر تعهد و تعلق سازمانی را دارند؛ به نوعی که گویا سازمان، درحال ازبین بردن خودش و بهترین افرادش است.
• فرسودگی از بیکاری: یکی دیگر از انواع فرسودگی شغلی در دورکاری زمانی اتفاق می‌افتد که کاری که شخص انجام می‌دهد، به اندازه کافی هیجان‌انگیز و معنی‌دار نیست و امکان رشد و ارتباط بین افراد مختلف سازمان را ایجاد نمی‌کند. (در مقاله کار معنادار، به‌صورت مفصل درباره راهکارهایی که برای درست کردن آن وجود دارد، صحبت کردیم. پیشنهاد می‌کنیم برای اینکه بهتر بتوانید شغل‌هایی معنی‌دار بسازید، نگاهی به این مقاله داشته باشید.)
• فرسودگی از ناامیدی: این نوع فرسودگی شغلی در دورکاری ، که شاید ترکیبی از دو مدل بالا باشد، زمانی روی می‌دهد که پرسنل احساس کنند حمایتی برای انجام تسک‌های محوله در سازمان از آن‌ها وجود ندارند و «تنها» مشغول به کار هستند. علاوه‌بر این، توقعات و انتظاراتی که از پرسنل می‌رود، بیش از حوزه اختیارات آن‌هاست و سازمان نیز برای اینکه بتواند کار را انجام دهد، کمکی به آن‌ها نمی‌کند. مانند مدیر پروژه‌ای که برای شروع پروژه جدید، نیاز به همکاری تمام واحد‌های سازمان دارد ولی این هماهنگی ازطرف سازمان برای این شخص انجام نمی‌شود و خودش هم به تنهایی قادر به ایجاد این هماهنگی نیست.

به سادگی، فرسودگی شغلی را درک کنید

ریشه فرسودگی شغلی در دورکاری و عواملی که این مشکل را ایجاد می‌کند و انواع فرسودگی شغلی را در سازمان بیان کرده‌ایم. قطعاً هر شخص و هر سازمانی برای اینکه بتواند این مشکلات فرهنگی را برطرف کند، روشی خاص برای خود دارد؛ اما مهم‌ترین نکته در حل‌کردن فرسودگی شغلی در افراد این است که متوجه باشیم مشکل از فرهنگ سازمان است نه از شخصی که دچار فرسودگی شده است. قطعاً آن شخص نیاز به توجه ویژه دارد تا بتواند از آن شرایط خارج شود اما ریشه مشکل، جایی در فرهنگ سازمان قرار دارد.