آشنایی با انواع سبک های رهبری (ویژه فعالان منابع انسانی)

انواع سبک های رهبری

درباره انواع سبک های رهبری زیاد گفته شده است و البته موضوع مهمی است، رهبران کسب و کار باید بتوانند در شرایط متفاوت، سبک متناسب با آن شرایط را انتخاب کنند، در این مقاله انواع سبک های رهبری در سیمپل اچ آر علاوه‌بر اینکه سبک‌های متفاوتی را مورد بررسی قرار می‌دهیم، قصد داریم با دید مناسبی که از سبک‌های رهبری برای شما فعال منابع انسانی ایجاد می‌کنیم، کمک کنیم تا در شرایط مختلف سازمان بتوانید منتور بهتری برای مدیران سازمانتان باشید.

۶ نوع سبک های رهبری

• سبک رهبری حکومتی

از نظر آقای گلمن، این نوع از انواع سبک های رهبری ضعیف‌ترین شیوه رهبری به حساب می‌آید، البته منظور از سبک رهبری حکومتی، نظام یا دولت خاصی نیست، منظور رهبری سازمان از بالا به پایین و صرفا بر اساس ساختار هرمی است، هر کسی در هر سطحی بخواهد کاری انجام دهد باید از مقام بالایی اجازه گیرد و اگر از سطوح بالا سازمان دستوری اتخاذ شود، همه موظف به رعایت و انجام آن هستند، جمله رایج در این سبک رهبری این است: «کاری که می‌گم را انجام بده» البته که این نوع از انواع سبک های رهبری نیز در شرایط خاصی می‌تواند مفید واقع شود و نتایج خوبی را در کوتاه مدت برای سازمان ایجاد کند، اما در بلندمدت فرهنگ سازمانی را نابود می‌کند، زیرا تشخیص درست یا غلطی هر کاری وابسته به تایید مقام بالاتر و در راس سازمان است، درحالی که فرهنگ سازمانی یک استاندارد عمومی تعریف می‌کند و هرشخصی در انجام کارش می‌تواند با توجه به آن استاندارد درست یا غلط بودن کارش را متوجه شود، سبک رهبری حکومتی معمولا به نرخ خروج بالا و نرخ تعامل پایین کارکنان منجر می‌شود.

حکومتی رهبری کنید اگر …

شما به عنوان مدیرمنابع انسانی می‌تواند پیشنهاد دهید که از چنین شیوه‌ای از انواع سبک های رهبری استفاده شود اگر که سازمان شما در شرایط بحرانی قرار گرفته‌است، یک تعدیل بزرگ داشته‌اید، دو شرکت را ادغام کرده‌اید، چندین ماه حقوق معوقه پرسنل را دارید و یا در هر شرایط بحرانی دیگری که اگر یک گام اشتباه برداشته شود، ممکن است بقای سازمان به خطر بیافتد، اما به یاد داشته باشید که قرار دادن سازمان در سبک «رهبری حکومتی» مانند این است که شروع به داد و فریاد زدن کنید، برای هر کسی ممکن است که در شرایط خاصی برای دفاع از خود و گذر از خطر داد بزند و یا فریاد کشد، اما اگر کسی همیشه درحال انجام چنین کاری باشد، احتمالا سلامت نیست، اگر هم سلامت باشد قضیه مانند چوپان دروغ‌گو می‌شود، دیگر کسی باور نمی‌کند که شرایط بحرانی است و باید کاری انجام دهد و افراد سازمانتان شروع به ترک کردن شما می‌کند، پس اگر از ۱۲ ماه سال ۱۰ ماه در بحران هستید، احتمالا جایی اشکال اساسی در استراتژی سازمان یا جاهای دیگر سازمان دارید.، سبک حکومت رهبری باید در طول سال برای مثال تنها برای ۲ هفته یا حتی کمتر اتفاق بیوفتد بیشتر بودن آن مزایای این سبک را از بین می‌برد و مضرات آن را به حداکثر می‌رساند.

• سبک رهبری الهام‌بخش

البته منظور از الهام‌بخش این نیست که سخنرانی زرد انگیزشی برای پرسنل انجام شود، بلکه منظور این است که رهبر سازمان با مشخص کردن هدف و تاثیری که قرار است سازمان در جامعه ایجاد کند، شیوه انجام کارها و حتی انتخاب اینکه چه کاری باید انجام شود را به خود اعضا محول کند که در مقاله تفویض اختیار درباره نحوه انجام آن به طور کامل توضیح داده‌ایم این سبک رهبری در بین موفق‌ترین انواع سبک های رهبری از نظر آقای گلمن قرار دارد و مهم‌ترین نکته‌ای که در این سبک رهبری وجود دارد این است که تلاش می‌کند به طور روزانه و منظم، کارهای افراد و پروژه‌هایی که انجام می‌دهند را به اهداف استراتژیک سازمان گره‌ بزند؛ هدف اصلی این سبک این است که تاثیر هر کاری که در سازمان انجام می‌شود در هدف نهایی که سازمان دارد را مشخص کند؛ سبک رهبری الهام بخش نمی‌خواهد افراد را مدیریت ذره‌بینی کند، بلکه می‌خواهد تاثیر کار آن ها به طور ذره بینی به آنان نشان دهد.، معمولا محیط هایی که از این سبک رهبری بهره می‌برند شاید نرخ تعامل بالا و رضایت شغلی بالای پرسنل خود هستند، بعلاوه این شیوه رهبری مشوق بسیار خوبی برای افزایش خلاقیت در کار است.

الهام بخش رهبری کنید اگر …

نوع دیگری از انواع سبک های رهبری، رهبری الهام بخش بوده که یک شیوه رشد و تعالی سازمان به روش کاملا ارگانیک است، وقتی گفته می‌شود «ارگانیک» مهم‌ترین نکته در آن این است که «زمان‌بر» است و به یک باره نمی‌توانید تاثیر آن را ببینید، تاثیر سبک رهبری حکوتی را از روز اولی که آن را انجام دهید خواهید دید، اما رهبری الهام بخش رابطه بسیار نزدیکی با فرهنگ سازمانی دارد، تلاش می‌کند دیدگاه پرسنل و جایی که پرسنل به آن‌جا نگاه می‌کند را درست کند، به آن‌ها نشان می‌دهد که «ارزش» و «کار درست» چیست و از آن‌ها می‌خواهد که هر کاری که انجام می‌دهند را با آن ارزش‌ها «خودشان» مطابقت دهند، برای مثال در یک شرکت دارو سازی که این مدل از انواع سبک های رهبری را دارد ممکن است گفته شود که «کار ما کاهش دادن درد و رنجی است که بیمار تحمل می‌کند»، یا در یک شرکت دیجیتال مارکتینگ ممکن است گفته شود «ما تلاش می‌کنیم مشتریانمان به زیبا‌ترین و تاثیرگذار ترین حالت ممکن دیده شوند»؛ پس پیشنهاد می‌کنیم شما به عنوان فعال منابع انسانی این سبک رهبری جزوی از کارهای روزمره مدیران خود قرار دهید، از آن‌ها بخواهید که برای اعضای خود دلیل این تلاش‌ها و ارزش‌هایی که برای آن‌ها زحمت می‌کشند را شفاف کنند، این نوع از انواع سبک های رهبری را نمی‌توان به یک باره در سازمان پیاده کرد، خرد خرد و به مرور زمان می‌توانید آن را در گوشت و پی سازمانتان وارد کنید، درست مانند زمانی که می‌خواهید تغییر فرهنگی ایجاد کنید باید با این سبک رهبری نیز برخورد کنید، این سبک رهبری بویژه در شرایطی که تغییرات کسب و کار زیاد است و در صنایعی که کارگران دانش و تکنولوژی در آن مشغول به کار هستند، می‌تواند بسیار مفیدتر واقع شود.

• سبک رهبری کمال‌گرا

تلاش سبک رهبری کمال‌گرا این است که همه افراد سازمان را در بالاترین سطح عملکرد خود نگه‌ دارد، در مقاله‌ای که درباره مدیرعامل شرکت فرمول یک مرسدس بنز، توتو ولف، به عنوان یکی از رهبرانی که این سبک رهبری را استفاده می‌کند صحبت کردیم (منبع) و نشان دادیم که اگر این سبک رهبری به درستی اتخاذ شود چه نتایج خوبی می‌تواند حاصل شود، البته استفاده از این نوع از انواع سبک های رهبری کار خطرناکی است و می‌تواند به ضرر سازمان نیز باشد، زیرا بیشتر تمرکز آن بر روی بهبود نواقص و اشکالات است و می‌تواند باعث فرسودگی شغلی و طبیعتا نرخ خروج بالا منجر شود؛ بعلاوه استفاده نادرست از این روش می‌تواند باعث شود که افراد صرفا به کار خود توجه کنند و نه به تاثیری که در کل سازمان قرار است ایجاد کند در نتیجه می‌تواند باعث تضعیف ارتباط تیمی می‌شود.

کمال‌گرا رهبری کنید اگر …

رهبری کمال‌گرا برای شرایطی که اعضا سازمان انگیزه بسیار بالایی دارند می‌تواند موفق عمل کند، زیرا در شرایطی که انگیزه بسیار بالا است، تنها چیزی که می‌تواند پاسخ مناسبی برای آن انگیزه بالا باشد این است که شخص از گذشته خود بهتر عمل کند، پیشرفت داشته باشد و رکوردهای قبلی خود را جابه جا کند، همچنین سبک رهبری کمال‌گرا برای گروه‌هایی که رقابت در انان بسیار زیاد است می‌تواند مفید باشد، برای مثال وقتی یک تیم فروش ۱۰ نفره دارید برای اینکه جلوی رقابت مخرب را بگیرید، می‌توانید از این سبک رهبری استفاده کنید تا هر کس را با خودش یا با استاندارد‌های سازمان رقیب کنید، پس شما به عنوان فعال منابع انسانی می‌توانید پیشنهاد این مدل از انواع سبک های رهبری را در شرایطی که انگیزه یا رقابت در سازمان رو به افزایش است، بدهید.

• سبک رهبری دوستی

این سبک رهبری یکی از سبک‌هایی است که توقع می‌رود (البته به اشتباه) واحد منابع انسانی در سازمان ایجاد کند، تمرکز این نوع از انواع سبک های رهبری بر روی رابطه بین افراد و ایجاد احساس مثبت در کل سازمان است، معمولا در این شرایط در بحران‌های عاطفی و رفتاری استفاده می‌شود، مثلا در شرایطی که چند سال پرسنل دورکار بوده‌اند و در حال حاضر در حال برگشت به محیط کار هستند می‌تواند این سبک رهبری کمک کننده باشد، یا در شرایطی که احساس می‌شود حال پرسنل برای اینکه با یک دیگر کار کنند مناسب نیست، مهم‌ترین خروجی که این سبک رهبری در سازمان ایجاد می‌‌کند ایجاد احساس «تعلق سازمانی» بین اعضا سازمان است، جنس این سبک رهبری مراقبت کردن، جشن گرفتن و ایجاد رابطه صمیمی است.

با دوستی رهبری کنید اگر …

سبک رهبری «دوستی» در ایجاد کردن رابطه دوستانه، انرژی مثبت و حال خوب در پرسنل سازمان بسیار موثر عمل می‌کند، اما هدف سازمان صرفا ایجاد کردن محیطی برای حال خوب پرسنل سازمان نیست و سازمانی که بخواهد «صرفا» با این فرهنگ پیش رود نمی‌تواند در بحران‌ها خوب عمل کند، مسائل پیچیده را حل کند و اعضا خودش را پیشرفت دهد، زیرا همیشه تمام توجه بر روی «روابط» است و نه خروجی‌ای که از داشتن آن رابطه دوستانه توقع می‌رود؛ یعنی صرف داشتن رابطه دوستانه و محیط صمیمی تضمین کننده موفقیت سازمان نیست؛ به همین دلیل نباید هیچ‌گاه این سبک رهبری در سازمان به تنهایی به کار گرفته شود و به عنوان یک سبک مکمل در کنار سبک الهام‌بخش یا کمال گرا می‌تواند بهترین خروجی خود را داشته باشد، پس شما به عنوان مشاور مدیرعامل سازمان می‌توانید پیشنهاد دهید که از این نوع از انواع سبک های رهبری در فقط برای دورانی کوتاه مانند سبک رهبری حکومتی یا به صورت مکمل با دیگر سبک‌ها استفاده شود.

• سبک رهبری تیمی

سبک رهبری تیمی یا سبک رهبری دموکراتیک تلاش می‌کند تا به نظر، فکر و عقیده اعضا سازمان توجه ویژه‌ای کند، تلاش می‌کند تا تصمیمات مختلف را در سازمان با تصمیم‌گیری اعضا سازمان انجام دهد، مهم‌ترین دستاوردی که سبک رهبری تیمی در سازمان ایجاد می‌کند احساس «مالکیت» و در نتیجه «مسئولیت» است، برای مثال حتی در کشور داری هم می‌بینیم که کشورهای دموکراتیک شعار «از مردم، برای مردم» یا «حکومت برای مردم است» از سر داده می‌شود.

تیمی رهبری کنید اگر …

سبک رهبری تیمی شباهت زیادی به سبک رهبری الهام بخش دارد، با این تفاوت که نقش رهبر در سبک رهبری تیمی در مقایسه با سبک رهبری الهام‌بخش کمتر است و حق جهت دهی به دیدگاه اعضا را ندارد و صرفا می‌تواند نظر خودش را به عنوان یک عضو مطرح کند؛ این مدل از انواع سبک های رهبری در شرایطی که ابهام زیادی نسبت به آینده وجود دارد و تصمیم درست مشخص نیست، می‌تواند کمک کننده باشد تا با این کار حداقل ریسک از دست دادن اعضا سازمان را کاهش دهد، مانند کشور دموکراتیکی که‌ ریشه اتفاقاتی که بر سر ملت آورده می‌شود را تصمیمات پیشین ملت اعلام می‌کند زیرا باور بر این است که کشور دموکراتیک است؛ اما استفاده از این شیوه از انواع سبک های رهبری دو شرط دارد، اول آنکه سبک رهبری تیمی در شرایط بحرانی بی‌معنی است، زیرا بر سر دوراهی از دست دادن اعضا یا سازمان، هر عقل سالمی حفظ سازمان را انتخاب می‌کند حتی اگر به قیمت از دست دادن کثیری از اعضا خودش باشد و شرط دوم این است که زمانی می‌توانید سبک رهبری تیمی را انتخاب کنید که اعضا نسبت به موضوع بی‌اطلاع و بی‌تجربه نباشند، به بیان دیگر وقتی می‌توانید تصمیم‌گیری درباره موضوعی را به شخص یا اشخاص دیگری محول کنید که آن اعضا حداقل دانشی نسبت به آن موضوع داشته باشند، این شرط اساس شکل گیری حکومت‌های غیردموکراتیک بسیاری است که باور دارند همه مردم به همه موضوعات سیاسی و اجتماعی دید کاملی ندارند، پس باید افراد محدودی برای آن موضوعات تصمیم‌گیری کنند.

حال شما به عنوان شریک استراتژیک سازمان می‌توانید سبک رهبری تیمی را پیشنهاد دهید، اما برای اینکه شروط آن برقرار باشد اولا مطمئن باشید در شرایط بحرانی این پیشنهاد را ندهید و دوم آنکه احتمالا باید در هر واحد یا دپارتمان این سبک جداگانه انجام شود، نه اینکه کل سازمان بر روی یک موضوع بخواهند نظر دهند؛ مثلا واحد دیجیتال مارکتینگ، فروش یا برنامه‌نویسی هرکدامشان بواسطه شرایطی که دارند می‌توانند از این مدل از انواع سبک های رهبری استفاده کنند.

• سبک رهبری کوچینگ

در سبک رهبری کوچینگ تلاش می‌شود که به توسعه و پیشرفت کاری تک تک پرسنل سازمان توجه شود، در سبک رهبری دوستی تمرکز بر روی رابطه بین افراد و ایجاد رابطه صمیمی بین اعضا و رهبر سازمان است اما در سبک رهبری کوچینگ تمرکز بر روی توسعه فردی افراد است و نیازمند اختصاص زمان و انرژی است تا با تک تک اعضا صحبت شود، در این نوع از انواع سبک های رهبری سوالاتی نظیر «قدم بعدی که باید در مسیر شغلیت برداری چیه؟»، «چه مهارت‌هایی رو نیاز داری که در سال جدید یاد بگیری؟» یا «چطور می‌تونم کمکت کنم که در مسیر شغلیت بهتر پیش بری؟» پرسیده می‌شود.

کوچ کنید اگر …

استفاده از سبک رهبری کوچینگ به تنهایی می‌تواند کل سازمان را از هدفی که برای آن تاسیس شده است دور کند و به مرکز آموزش و توسعه افراد تبدیل کند، بنابراین از این مدل از انواع سبک های رهبری نیز نباید به تنهایی استفاده کرد، ولی در کنار دیگر سبک‌های رهبری می‌تواند مکمل بسیار خوبی باشد و یکی از بهترین جاهایی که می‌توانید از آن بهره ببرید در جلسات یک به یک سازمان است، به این معنی که در جلسات یک به یک سازمان شما به عنوان فعال منابع انسانی می‌توانید پیشنهاد دهید به مدیران که در نقش کوچ وارد جلسات شوند و نه صرفا انتقاد کردن از کارمندشان، البته درباره شیوه‌ برگزاری این جلسات در مقاله جلسات یک به یک به طور کامل توضیح داده‌ایم که مطالعه آن خالی از لطف نیست.

به سادگی، سبک رهبری خود را انتخاب کنید

دیدن و خواندن انواع سبک های رهبری متفاوت می‌تواند جلوی اشتباهات رایج فراوانی را در سازمان بگیرد، برای مثال یکی از اشتباهات رایج مدیران این است که می‌گویند «سبک رهبری من اینگونه است» و تصور می‌کنند که دیگر جای تغییر ندارد یا نباید تغییر دهند، یا اشتباه دیگر این است که از سبک‌های رهبری که باید به صورت مکمل یا موقت مورد استفاده قرار گیرند، به صورت تنها یا طولانی مدت استفاده می‌شود، امیدواریم که شما با دیدن این سبک‌های گوناگون علاوه‌بر اینکه باعث بهبود شرایط سازمانتان می‌شوید، بتوانید «متناسب‌ترین» سبک را با سازمانتان انتخاب کنید.